تغییر راهبرد آلمان در قبال چین

به گزارش مرکز تحقیقات چین به نقل از شورای راهبردی روایط خارجی:

وب‌سایت اندیشکده بریتانیایی چتم هاوس در مصاحبه با رافال اولاتوفسکی، استادیار دانشکده علوم سیاسی و مطالعات بین‌الملل دانشگاه ورشو به بررسی دلایل تشدید اختلافات آلمان و چین، تعاملات فزاینده آلمان با کشورهای حوزه اقیانوس هند و آرام و چشم‌انداز روابط پکن و برلین پرداخته است.

چرا آلمان پس از جنگ سرد به دنبال بهبود روابط با چین بود؟

سیاست آلمان در قبال چین پس از جنگ سرد، ریشه در دو تحول عمده داشت. نخست، وضعیت امنیتی آلمان که در خط مقدم درگیری احتمالی با اتحاد جماهیر شوروی در طول جنگ سرد قرار داشت؛ اما پس‌ازآن، آلمان متحد شد، اتحاد جماهیر شوروی از هم فروپاشید، کشورهای اروپای مرکزی و شرقی به سمت غرب روی آوردند و نیروهای نظامی آمریکا در اروپا باقی ماندند و آلمان را به کشوری امن تبدیل کردند که توسط کشورهای دوست احاطه شده بود. بهبود وضعیت امنیتی به مقامات آلمانی این امکان را داد که توجه بیشتری را به کشورهای فراتر از منطقه یورو آتلانتیک معطوف کنند.

دوم، زمانی که ایالات‌متحده تعامل خود را با چین پس از باز شدن اقتصاد این کشور در دهه 1980 افزایش داد، آلمان از سیاست واشنگتن حمایت کرد. سیاستمداران آلمانی معتقد بودند که با ادغام چین در اقتصاد جهانی، این کشور نه‌تنها ثروتمندتر می‌شود، بلکه ازنظر سیاسی نیز لیبرال‌تر خواهد شد.

این راهبرد آلمان که به دنبال «تغییر از طریق تجارت» بود در قبال کشورهایی همچون چین و روسیه اعمال شد. بااین‌حال، چین نظام سیاسی خود را مطابق با انتظارات غرب اصلاح نکرد و سیاست آن در قبال غرب به‌طور فزاینده‌ای تقابلی شده است.

چه عواملی باعث تغییر سیاست آلمان در قبال چین می‌شود؟

آلمان نگران رشد بی‌سابقه قدرت چین به‌موازات چالشی است که راهبرد بین‌المللی آن برای نظم بین‌المللی لیبرال کنونی ایجاد می‌کند. همچنانکه امروز دو کشور بر سر هنگ‌کنگ، تایوان و دریای چین جنوبی با هم اختلاف دارند؛ به‌عبارت‌دیگر، تمایل چین برای تغییر نظم منطقه‌ای می‌تواند آلمان را تحت تأثیر قرار دهد.

مؤلفه‌های کلیدی تغییرات اخیر در رویکرد آلمان در قبال چین چیست؟

از اواسط دهه 2010، دو کشور که به دلیل افزایش همکاری‌های اقتصادی در مسائل سیاسی نیز به یکدیگر نزدیک شده بودند، به‌طور فزاینده‌ای از هم دور شده‌اند. همان‌طور که محور اصلی مشارکت استراتژیک آلمان و چین روابط اقتصادی آن‌ها بود، اولین ویژگی‌های این تغییر نیز اقتصادی است. چنانکه از اواسط دهه 2010، آلمان در مورد همکاری اقتصادی با چین محتاطانه عمل کرده است. در دو سال گذشته نیز آلمان تلاش کرده است با افزایش تعامل دیپلماتیک خود با کشورهای اقیانوس هند و آرام، نفوذ چین را محدود کند. این امر باعث شده است که سیاستمداران آلمانی سطح بی‌سابقه‌ای از فعالیت‌های دیپلماتیک را در منطقه اقیانوس هند و آرام انجام دهند و در طول سال‌های 2020 و 2021 مکرراً با رهبران قدرت‌های منطقه‌ای ملاقات کنند.

این تغییرات چه معنایی برای روابط آلمان با کشورهای اقیانوس هند و آرام دارد؟

آلمان می‌خواهد روابط خود را با قدرت‌های منطقه‌ای اقیانوس هند و آرام را تقویت کند. اگرچه در طول سه دهه گذشته، آلمان حفظ روابط مثبت با چین را در اولویت قرار داده بود، اما این استراتژی به پایان رسیده است. آلمان اکنون در تلاش است تا روابط اقتصادی خود را به سمت «دموکراسی‌ها و شرکای با ارزش‌های مشترک» سوق دهد. بر این اساس، آلمان ازلحاظ سیاسی بیشتر از قبل در منطقه‌ای اقیانوس هند و آرام درگیر می‌شود و حضور نظامی خود را نیز هرچند محدود افزایش داده است. در نهایت، حضور آلمان در منطقه ظرفیت این کشور در ارائه تسلیحات مدرن به متحدانش را تقویت خواهد کرد.

واکنش چین به تعامل فزاینده آلمان با دیگر کشورهای حوزه اقیانوس هند و آرام چگونه است؟

چین در تلاش است تا از وابستگی اقتصادی آلمان به خود استفاده کند تا این کشور را از هرگونه ائتلاف آمریکایی علیه چین دور نگه دارد. همچنانکه، چین از وابستگی بزرگ‌ترین تولیدکنندگان خودرو در آلمان به بازار چین برای دستیابی به اهداف مطلوب اقتصادی و سیاسی استفاده می‌کند.

چین همچنین در تلاش است تا آلمان را از حضور نظامی در اقیانوس هند و آرام بترساند. باوجوداینکه حضور نیروی دریایی آلمان در این منطقه تا حد زیادی نمادین است، اما با مخالفت شدید دولت چین مواجه شده است.

چشم‌انداز روابط آلمان با چین را چطور ارزیابی می‌کنید؟

دوران طلایی روابط آلمان و چین به پایان رسیده است. رشد روابط آن‌ها درنتیجه استراتژی آمریکا برای ادغام چین در نظم جهانی لیبرال امکان‌پذیر شد و شکست این پروژه، تأثیر نامطلوبی بر روابط چین و آلمان دارد.

بااین‌حال، اگرچه منافع سیاسی چین و آلمان متفاوت از یکدیگر هستند، اما احتمالاً روابط اقتصادی آن‌ها در کوتاه‌مدت قوی خواهد ماند؛ اما اگر چین به‌تدریج نیاز خود به فناوری آلمان را کاهش دهد، این روابط می‌توانند ضعیف‌تر شود.

اختلافات سیاسی بین دو کشور ممکن است تبادلات اقتصادی آن‌ها را در بخش‌های استراتژیک اقتصادی محدود کند. اگرچه جداسازی کامل اقتصاد آلمان از چین مورد انتظار یا مطلوب نیست، اما آلمان احتمالاً افزایش همکاری‌های اقتصادی با کشورهای حوزه اقیانوس هند و آرام را در اولویت قرار خواهد داد.